Kalsiyum eksikliği yani hipokalsemi, daha çok D vitamini eksikliği nedeni ile kandaki kalsiyum seviyesinin normal değerlerin altında olması durumudur. Kalsiyum, vücudun temel ihtiyaçlarından biri olan, özellikle kemik sağlığı başta olmak üzere daha sağlıklı bir hayatın devamı için vücutta en çok bulunan mineraldir. Bu sebeple kalsiyum düşüklüğü veya kalsiyum eksikliği durumunda birtakım belirtilerle birlikte çeşitli hastalıkların ortaya çıkma ihtimali vardır. Bu eksikliğin önüne geçmek için tıbbi tedavinin yanı sıra süt ve süt ürünlerinin tüketiminin yanı sıra fındık, fıstık gibi yağlı tohumlar tüketip doğal yöntemler uygulayarak kalsiyum eksikliğinin önüne geçilebilir.

Kalsiyum Eksikliği (Hipokalsemi) Nedir?

Tıbbi adı hipokalsemi olan kalsiyum eksikliği, kişinin kan dolaşımındaki kalsiyum miktarının 8.8 mg değerinin altında olduğu, kanın sıvı kısmında veya plazmada ortalamanın altında kalsiyum seviyelerinin olmasıdır.

Hipokalseminin kemik sağlığını olumsuz etkilediği bilindiği için kemiklerin daha kırılgan hale gelmesine sebep olan osteoporoza ve vücutta farklı hastalıkların oluşumuna sebebiyet vermesine rağmen tedavi edilebilir bir sorundur.

Hafif ve şiddetli bir şekilde meydana gelebilen kalsiyum düşüklüğü aynı zamanda kronik bir sorun olarak da karşımıza çıkar. Bebekler dahil olmak üzere her yaştan insanda oluşabilecek kalsiyum eksikliğinin yaşanabileceği yaş, altında yatan nedene bağlı olarak değişir. Örnek vermek gerekirse bir bebekte hipokalsemi tespit edildiyse bunun nedeni genelde genetik bozukluktur.

Kalsiyum Nedir, Kalsiyum Eksikliği Nedir?

Kalsiyum vücudumuzda en çok bulunan mineraldir. Erişkin bir insanda ortalama 1-2 kg kalsiyum bulunur. Sağlıklı bir insanda kalsiyum değeri kanın 100 mililitresinde 8.8 mg ile 10.4 mg arasında tutulmalıdır. Ancak kalsiyum eksikliği olması halinde kalsiyum takviyesi doktor kontrolüyle alınmalıdır. Kalsiyum, diş ve kemik oluşumunda ve gelişiminde oldukça önemli bir rol oynar. Vücutta bulunan total kalsiyumun yüzde 99’u fosfat ile birlikte kompleks oluşturarak iskelet sisteminde (kemik ve dişlerde) yer alırken, yüzde 1’lik kısmı ise hücre içi ve hücre dışı sıvılarda çözünmüş olarak bulunur. 

Kalsiyum Ne İşe Yarar?

Kalsiyumun kemik ve diş gelişimi dışında, kan pıhtılaşmasını sağlamak, eklemleri yapılandırmak, kas kasılmasını sağlamak, kalp atışlarını düzenlemek ve sinir sisteminin onarılmasına yardımcı olmak gibi oldukça önemli diğer görevleri de mevcuttur. Aynı zamanda kilo vermeyi hızlandırıcı ve doğum sonrası süt oluşumuna yardımcı özellikleri de vardır. Kalsiyum eksikliğinde, bu minerali besinlerden almanın yanı sıra takviye ile de alabiliriz.

Kalsiyum Eksikliği (Hipokalsemi) Neden Olur?

Kalsiyum eksikliğine daha çok düşük paratiroid hormonu (PTH) değerleri ve düşük D vitamini seviyeleri neden olurken, kalsiyum içeren gıdaların yetersiz tüketilmesi, magnezyum eksikliği, böbrek yetmezliği ve bazı ilaçlar da neden olabilmektedir.

Bunlarla birlikte kalsiyum eksikliğine neden olan durumlar aşağıdaki gibidir:

Hipoparatiroidizm

Paratiroid bezlerinin yeterli düzeyde paratiroid hormonu üretmemesi anlamına gelen hipoparatiroidizm, kandaki kalsiyum düşüklüğünün nedenlerinden biridir.

D vitamini eksikliği

Kandaki D vitamini, vücudun kalsiyumu düzgün bir şekilde emmesine yardımcı olma görevi üstlenir. Ortaya çıkabilecek D vitamini eksikliği bu sebeple vücutta hipokalsemi yaşanmasına neden olabilir.

Böbrek yetmezliği

Kronik böbrek yetmezliği vakalarının oluşturduğu kalsiyum eksikliği, kandaki fosfor düzeyinin artması belirli D vitamini çeşidinin renal üretiminin azalmasının sonucu olarak meydana gelir.

Kullanılan bazı ilaçlar

Bisfosfonatlar, kortikosteroidler , rifampin ve kalsitonin gibi ilaçların kullanılan kanda kalsiyum düşüklüğüne neden olan durumlar arasında yer alır.

Menopoz ve hormonal durumlar

Özellikle kadınların menopoz dönemlerinde hormonal değişimler ve dalgalanmalar yaşanabileceğinden kalsiyum eksikliği meydana gelebilir. Bu dönemlerde kalsiyum alımının artırılması gerekir.

Pankreatit

Akut pankreatit hastası olan kişilerde hipokalsemi meydana geldiği gözlenmiştir.

Nadir genetik problemler

DiGeorge sendromu gibi bilinen genetik mutasyonlar kalsiyum düşüklüğü yaşanmasının nedenlerinden biri olarak kabul edilir.

Kalsiyum Eksikliğinde Görülen Hastalıklar Nelerdir?

Vücutta bazı maddelerin eksik veya fazla bulunması durumunda bir takım rahatsızlıkların görülmesi söz konusu olabilmektedir. Kandaki kalsiyum düzeyinin düşük olması durumunda hipokalsemi meydana gelmektedir. Vücutta kalsiyum oranının az olması erken dönemde bir belirti göstermeyebilir. Ancak sonrasında ciddi rahatsızlıklar ortaya çıkabilmektedir. Kalsiyum eksikliğinin uzun süreli olarak devam etmesine bağlı olarak bazı hastalıklar görülmeye başlanır. Kalsiyum eksikliğine bağlı olarak en fazla görülen rahatsızlıklar ise şu şekilde ifade edilebilir.

Kalsiyum eksikliğine bağlı olarak vücutta halsizlik ve yorgunluk görülebilir.

Kaslara kramp girme problemi de kalsiyum eksikliğine bağlı olabilir.

Kalpte ritim bozukluğu görülebilir.

Yutmada zorluk ve iştah kaybı da kalsiyum eksikliğinde görülebilmektedir.

Tırnaklarda görülen kırılmaların sebebi de kalsiyum eksikliğine bağlı olabilir.

Ellerde, parmaklarda ve ağız çevresinde uyuşma görülebilir.

Kemiklerin dayanıksız olmasına yol açabilir.

Dişlerde güçsüzleşme, kırılma ve çürüme görülebilir.

Tansiyon problemleri ile birlikte kalpte ritim bozukluğu görülme ihtimali de bulunmaktadır.

Kalsiyum eksikliği aynı zamanda depresyon ve anksiyete gibi sorunlara da yol açabilmektedir.

Çocuklarda kalsiyum eksikliğinin ise kemik gelişimine olumsuz etkilerinin bulunduğunu söylemek mümkündür.

Kalsiyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

 Vücutta kalsiyum eksikliği olması durumunda bir takım problemler meydana gelebilmektedir. Kalsiyum eksikliğinin olduğunu anlamak için ise ortaya çıkan belirtilere dikkat edilmesi gerekmektedir. Kalsiyum vücut için oldukça önemlidir. Göz sağlığı, diş sağlığı, cilt sağlığı, kemik sağlığı ve kalp sağlığı için oldukça önemli olduğu söylenebilir. Kalsiyum eksikliği olması durumunda kişinin ruh halinde ani değişikliklerin olabileceğini söylemek mümkündür. Kişinin hızlı bir şekilde sinirlendiği ve sakinleştiği görülür. Aynı zamanda hızlı bir şekilde yorulması da kalsiyum eksikliğinin belirtileri arasında yer almaktadır.

 Kemik gelişimi açısından fayda sağlayan kalsiyum, aynı zamanda kas sağlığı için de büyük bir öneme sahiptir. Kalsiyum eksikliği olan kişilerde saç dökülmesi, saç kuruması gibi sorunlar görülebilir. Aynı zamanda kemik erimesi de kalsiyum eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Kalsiyum eksikliğine bağlı olarak aşırı yorgunluk ve enerjisizlik gibi problemler meydana gelmektedir. Kalsiyum eksikliğinin uzun dönemli olması rahatsızlıklara yol açabilir.

 Kalsiyum İçeren Besinler Nelerdir?

 Vücutta yeterli düzeyde kalsiyum olması için kalsiyum içeren besinlerin düzenli olarak tüketilmesi gerekmektedir. Kalsiyum süt ve süt ürünlerinde oldukça fazla bulunmaktadır. Süt, peynir ve yoğurt tüketimi kalsiyum almak için oldukça önemlidir. Kabuklu yemişlerde de kalsiyum bol oranda bulunmaktadır. Tahin ve pekmez de kalsiyum içeren besinler arasında yer almaktadır. Aynı zamanda yeşil yapraklı sebzeler de kalsiyum içeren besinler olarak ifade edilebilir.

 Kuru incir de kalsiyum içeren besinlerden birisidir. Aynı zamanda kılçığı ile tüketilebilen balıkların da kalsiyum içeren besinler arasında bulunduğu bilinmektedir. Kalsiyum içeren besinlerin yeterli tüketilmemesi durumunda odaklanma zorluğu ve gelişim geriliğinin de görülebileceğini söylemek mümkündür. Günlük olarak alınması gereken kalsiyum miktarı ise 1000 mg ila 1300 mg arasında olmalıdır.

Kalsiyum Eksikliği Neden Olur?

Kalsiyum içeren gıdaların yetersiz miktarda tüketilmesi, D vitamini eksikliği, magnezyum eksikliği, kalsiyum eksikliğinin başlıca sebepleridir. Bunun yanı sıra bazı kanser ilaçları ve kortikosteroid türevi ilaçlar da kalsiyum düşüklüğü yapabilir. Yüksek oranda sodyum (tuz) ve fosfor alımı da kalsiyum eksikliğine neden olabilir. Ayrıca kronik böbrek hastalığı ve paratiroid hastalıklarında da kalsiyum düşüklüğü görülebilir.

Kalsiyum Eksikliği (Hipokalsemi) Belirtileri Nelerdir?

Hafif kalsiyum düşüklüğü yaşayan kişilerde genellikle belirgin semptomlar görülmez ancak kalsiyum düşüklüğünün şiddetine göre kişide bazı semptomlar ortaya çıkabilir. Hipokalsemi yani kalsiyum eksikliğinde özellikle kemiklerin zayıflaması, kas ağrıları ve kramplar, çocuklarda diş çürümeleri ve epilektik nöbetler gibi belirtiler gösterir.

Kalsiyum düşüklüğünün en belirgin semptomları şu şekildedir:

• Kemiklerin zayıflaması ve kemik erimesi (osteoporoz)
• Sırt ve bacaklarda kas ağrıları ve kramplar
• Zihin bulanıklığı ve hafıza sorunları
• El ve ayaklarda uyuşukluk, karıncalanma
• Dişlerde çürüme ve diş kırılmaları
• Ciltte kuruluk ve pullanma
• Tırnaklarda zayıflık ve kırılganlık
• Halüsinasyon görme
• Adet öncesi ağrı
• Enerji düşüklüğü ve yorgunluk
• Egzama ve sedef hastalığı
• Uyku sorunu yaşama
• Görme problemleri ve katarakt
• Depresyon ve ruh hali değişimleri
• Sinirli ve huzursuz olma
• Kalp ritminde bozukluk

Kalsiyum Yüksekliği Nedenleri

Kalsiyum düşüklüğü kadar yüksekliği de görülebilir. Bunun en yaygın sebebi hiperparatiroidizmdir. Ayrıca kan, meme ve akciğer kanserlerinde de yüksek kalsiyum seviyeleri gözlenebilir. Bunun diğer nedenleri şunlardır:

• Bazı ilaçlar
• Hipertiroidizm
• Kalsiyum karbonat
• Kalsiyum ve D vitamini takviyeleri
• Lityum
• Akciğer hastalıkları
• Böbrek yetmezliği

Kalsiyum Ne İşe Yarar?

Vücutta elektriğin iletilmesinden, sinir sisteminin düzgün çalışmasından, beyin ve vücut içerisindeki mesajları iletmek, kasların hareket etmesi, kemiklerin güçlü kalması, büyümesi ve iyileşmesi konusunda yarar sağlar.

Kalsiyum Eksikliğine (Hipokalsemi) Ne İyi Gelir?

Kalsiyum eksikliğine en iyi gelen besinler arasında süt ve süt ürünleri gelir. Süt ve süt ürünlerinin yanı sıra fındık-fıstık gibi kuruyemişlerle birlikte yeşil yapraklı sebzeler ve kuru baklagiller de hipokalsemiye iyi gelir ve kandaki kalsiyum miktarını yükseltir.

Kalsiyum eksikliğine iyi gelen besinler şunlardır:

• Süt ve süt ürünleri (Peynir, yoğurt)
• Yumurta
• Kabuklu kuruyemişler ve tohumlar (Fındık, fıstık, badem, chia tohumu)
• Brokoli, ıspanak ve lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler
• Portakal suyu gibi meyve suları
• Protein açısından zengin besinler (sardalya, somon, Soya sütü)
• Mısır unu ve mısır ekmeği
• Ravent
• Tahıl gibi güçlendirilmiş gıdalar
• İncir
• Susam

Kalsiyum Düşüklüğüne Karşı Kimler Takviye Almalı?

Kalsiyum eksikliği kadınlar gibi özellikle sporcu ergenlik çağındaki kız çocukları, laktoz intoleransı olanlar, süt ve süt ürünlerine alerjisi olanlar ve yaşlı kişiler kalsiyum değerlerini daha sıklıkla kontrol etmelidir. Bazı rahatsızlıklar ve beslenme tarzları kalsiyum eksikliğine neden olabilir.

• Vegan beslenenler,
• Vücudun daha çok kalsiyum atmasına neden olabilen yüksek proteinli veya yüksek sodyumlu beslenme tarzı olanlar,
• Vücudunda kalsiyum emilim yeteneğini azaltan bir sağlık durumuna sahip olanlar,
• Uzun süre kortikosteroid tedavisi alanlar,
• Osteoporozu olanlar, doktor kontrolüyle kalsiyum eksikliğine karşı takviye alabilir.

Kalsiyum takviyesi yaparken 3 faktöre dikkat edilmelidir. Bunlar şöyle sıralanabilir:

Kalsiyumun Türü: Takviyenin içerdiği kalsiyumun ne olduğunu bulmak için etiketi kontrol ediniz. Kalsiyum sitrat, yiyecekle birlikte veya yemeksiz alınabilir. Kalsiyum karbonatın gıda ile alınması gerekir. Yemek sırasında üretilen mide asidi vücudunuzun kalsiyum karbonatı emmesine yardımcı olur.

Günlük Alınması Gereken Miktar: Kalsiyum küçük dozlar (genellikle 600 mg’dan az olacak şekilde) halinde alındığı zaman daha iyi emilir. Günlük 1.000 mg kalsiyum almanız gerekirse, bunu günde 2 defaya bölmeniz kalsiyum emilimini kolaylaştırır.

İlaçlar ve Takviyeler: Kalsiyum takviyeleri, antibiyotikler, bifosfonatlar ve yüksek tansiyon ilaçları dahil olmak üzere birçok ilaçla etkileşime girebilir. Kalsiyum takviyeleri ve ilaçlarınız arasındaki olası etkileşimler hakkında doktorunuza danışın. Kalsiyumun emilebilmesi ve vücuttaki işlevini yapabilmesi için D vitaminine ihtiyaç vardır. D vitamini seviyenizi iyi izleyin ve eksikse doktor kontrolünde mutlaka tamamlayın. D vitamininden zengin besinler tüketebilirsiniz. Somon ve ton balığı gibi yağlı balıklar, süt ve yumurta gibi besinler D vitamini seviyenizin yükselmesine yardımcı olabilir. Tabii mümkünse D vitamini kaynağı güneşten yararlanın. Kalsiyum takviyesi vitamin ve demir ilaçlarıyla aynı anda alınmamalıdır. Zira kalsiyum vücudunuzun demir, çinko ve magnezyum emilimini etkileyebilir.

Kalsiyum Eksikliği Nasıl Giderilir?

Kalsiyum eksikliği için kalsiyum içeren besinler tüketilmesi önerilir. Ciddi düşüklükte başvurulacak kalsiyum takviyeleri de doktor önerisiyle kullanılmalıdır. Zira aşırı kalsiyum böbreklerde ciddi sorunlara neden olabilir. Kalsiyum içeren besinleri de tüketirken dikkatli olunmalıdır. Örneğin süt ve süt ürünleri doymuş ve trans yağ oranı yüksek olabilir. Bu da kalp ve damar hastalıklarını tetikleyebilir.

Kalsiyum İçeren Besinler

Süt ve süt ürünleri (peynir ve yoğurt), tere, lahana, Brüksel lahanası, karalahana, brokoli, roka, pekmez, tofu, bamya, badem, incir, portakal, balık (sardalya gibi yağlı balıklar), kuru fasulye, mercimek, susam, yer fıstığı, karides, kuşkonmaz ve sarımsak gibi besinler kalsiyum içeriği açısından zengindir. Veganlar ve laktoz tüketemeyen kişiler için kalsiyum kaynakları tofu, zenginleştirilmiş soya, badem ve pirinç sütü olabilir. Yine veganlar ve vejetaryenler için yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak hariç), esmer ekmek, susam, kuru incir ve yukarıda sayılan bakliyatlar iyi birer kalsiyum kaynağı olabilir.

Kalsiyum Eksikliği (Hipokalsemi) Nasıl Teşhis Edilir?

Kalsiyum eksikliğini teşhis etmek için öncelikle doktor kan testi isteyebilir. Hipokalseminin altında yatan nedeni belirlemek en az düşüklüğünün kendisi kadar önemli bir durum olarak kabul edilir.

Kalsiyum eksikliğinin belirlenmesinde kullanılan yöntemleri şöyle sıralamak mümkündür:

Kan testleri

Kandaki kalsiyum düşüklüğünü belirlemek için kan tahlili istenir. Kandaki kalsiyum değerinin 8.8-10.4 mg aralığında olması beklenir. 8.8 mg değerinin altında çıkan değerler kalsiyum düşüklüğü olarak değerlendirilir.

Diğer kan testleri

Kandaki pth hormonu, D vitamini, magnezyum ve fosfor seviyesinin belirlenmesi için kan testi dışında da testler istenebilir.

EKG

Anormal kalp ritmine sebep olduğu da görülen kalsiyum düşüklüğünün belirlenmesi için kişiye EKG testi yapılır.

Kemik görüntüleme testleri

Kemiklerdeki osteomalazi ve raşitizm gibi kalsiyum düşüklüğünün neden olduğu hastalıkların belirlenmesi için doktor tarafından kemik görüntüleme testleri istenebilir.

Kalsiyum Düşüklüğü (Hipokalsemi) Nasıl Tedavi Edilir?

Kalsiyum düşüklüğü tedavisi önerilen başlıca tedavi yöntemleri arasında kalsiyum yönünden zengin içerikli besinlerin tüketilmesi. Besinlerin yetersiz kaldığı durumlarda doktor kontrolünde takviye de alınabilir.

Kalsiyum düşüklüğü tedavisi için uygulanan yöntemler aşağıdaki gibidir:

• Kalsiyum içerikli besinler
• Oral kalsiyum hapları
• D vitamini takviyesi
• PTH hormonunun sentetik formu
• IV kalsiyum glukonat
• Kullanılan diğer ilaçlar

Kalsiyum Eksikliği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Kalsiyum eksikliği tedavi edilmezse ne olur?

En sık olarak kemik sağlığını etkileyen kalsiyum eksikliği tedavi edilmediği takdirde kemik erimesi hastalığı olan osteoporoza neden olabilir.

Kalsiyum eksikliği kilo aldırır mı?

Kalsiyum eksikliğinde kilo almanın aksine iştah kaybı yaşanma ihtimaliyle birlikte kilo kaybı yaşanabilir.