Topuk Dikeni Nedir?

Topuk dikeni genelde sabah yataktan kalkar kalkmaz veya oturduğunuz yerden kalkmanız birlikte başlayan ağrılarla görülür. Topuk dikeni hastanın ayağının üstüne basamaması gibi problemlerle ortaya çıkmaktadır. Topuk dikeni, yanlış ayakkabılar, uzun süre ayakta durmayı gerektiren işler, kilo artışı, tabana ani yük binmesi gibi nedenlere bağlı olarak ayak tabanımızda yer alan kısa kasları topuk kemiğine bağlayan fasya adındaki liflerde yırtılma/kopma sonucu oluşan enflamasyondur.

Bu kısımda zaman içerisinde kireçlenme benzeri sert doku birikir ve özellikle sabahları ilk ayağa basma sırasında hissedilen, sonradan yürüdükçe biraz azalan diken batması benzeri bir acı hissedilir.

Topuk dikeni tedavisinde ayak egzersizleri önerilir, ancak uzun süreli ve doğru egzersiz yapmakta kişiler zorlandıkları için podo taping uygulaması kolay ve etkili bir alternatifidir. Esnek bantlar atılan her adımda taban kaslarına mini egzersiz yaptırır. 

Bir haftaya yakın ayakta kalır, suya dayanıklıdır, anında rahatlama sağlar ve kasların yeniden güçlenerek sert dokunun yumuşamasına yardımcı olur.

Topuk Dikeni Nedenleri Nelerdir?

Topuk dikenleri uzun süre boyunca kas ve bağ dokusunda meydana gelen zedelenme, aşırı yük binmesi veya zorlanma gibi durumlar sonucunda ortaya çıkabilir. Aşırı zorlama, topuk kemiğinin (kalkaneus) baskılanmasına ve topuk dikeninin oluşmasına neden olur.  

Topuk dikeni genellikle zaman içinde gelişir.  Egzersiz veya spor sonrası aniden ortaya çıkmaz. Topuk dikeni, çoğunlukla topuk ağrısı gibi erken belirtiler verebilir. Bu belirtileri göz ardı etmemek ve en kısa süre içinde mutlaka bir hekime danışmak gerekir.

Topuk dikeni genel olarak sert yüzeylerde yürümek, desteksiz ayakkabılar giymek, koşmak, zıplama veya atlamadan kaynaklanabilir. Ayrıca topuk dikeni bazı hastalıklara bağlı olarak da gelişebilir. Bunlar;

• Artrit
• Obezite
• Ortopedik olmayan ayakkabılar
• Yürüme sorunları
• Parmak arası terlik 

Topuk dikeni olan birçok insanda genellikle plantar fasiit de vardır. Topuk ve ayak parmaklarınız arasında uzanan sert, lifli dokunun yürürken acı vermesidir. Plantar fasiit olması topuk dikeninin gelişmesine olanak sağlar.

Risk Faktörleri

Topuk dikeninin oluşma riskini artıran bir dizi faktörler bulunmaktadır. Bunlar:

Sportif aktiviteler: Koşma ve zıplama

Sert yüzeyler: Sert yüzeylerde yürümek veya sert tabanlı ayakkabıları tercih etmek 

Travma: Topuğu çarpma, sert vurma gibi travmalar

Yaşlanmak: İlerleyen yaşla birlikte topuk dikeni de gelişebilmektedir.

Fazla kilo: Fazla kilo sonucunda topukta oluşan baskı

Uygun olmayan ayakkabılar: sert tabanlı, topuklu veya ortopedik olmayan ayakkabıları tercih etmek

Topuk dikenlerine neden olabilecek bazı hastalıklar ise;

• Reiter hastalığı
• Omurga ya da bel romatizması
• Yaygın idiyopatik iskelet hiperostozu
• Plantar fasiit

Topuk Dikeni Belirtileri

Topuk dikeni sabahları atılan ilk adımla birlikte ağrıya neden olmaktadır. Bu ağrı gün içinde azalmalar gösterse de, gün sonunda artarak devam edebilmektedir.

Topuk dikeni yaş ilerledikçe daha sık olarak ortaya çıkabilir. Genellikle spor için uygun olmayan sert tabanlı ayakkabılarla uzun süre yürüyüş yapmak, kronik olarak travmaya maruz kalmak, bazı romatizmal hastalıklar, hamilelik veya obezite gibi durumlarda da gözlemlenebilmektedir. Topuk dikenin en sık karşılaşılan belirtileri ise;

• Sabah yataktan çıkarken atılan ilk adımda topukta bıçak gibi keskin ağrı
• Gün içinde kesik kesik ağrı
• Topuk iltihabı veya topuk şişmesi
• Topuk altında kemik benzeri çıkıntı
• Topukta yürümeyi zorlaştıran bir hassasiyet hissi gibi durumlar gözlemlenebilir.

Topuk dikeni olan kişilerde yukarıdaki belirtiler gözlemlenebileceği gibi, bazı kişilerde hiçbir belirti görülmeyebilir. 

Topuk Dikeni Nasıl Anlaşılır?

Topuk dikeninin en önemli şikayetlerinden biri de, kişinin sabah yataktan kalktıktan sonra birkaç adım atmasıyla birlikte ortaya çıkan ağrı şikayetidir. Topuk dikeninin en belirgin özelliklerinden biri de bu ağrının genellikle birkaç adım attıktan sonra ortadan kaybolmasıdır. 

Bazı durumlarda hasta uzun bir süre bir yerde oturduğunda ve ayağa kalmak istediğinde de ağrı veya kesik kesik sancılar ortaya çıkabilir.

Topuk dikeninin en önemli etmenlerinden biri de gün boyunca gergin olan tendonun, uyuma esnasında ayağın ön tarafa gitmesiyle birlikte belirli bir kısalığa gelmesidir. Bu durum topuk dikeni olmayan kişilerde herhangi bir soruna yol açmazken, topuk dikeni olan kişilerde acıya neden olabilir. 

Hastanın birkaç adım atmasıyla birlikte tendon yırtılmaları oluşabilir ve bu da hastanın ağrı ya da kesik kesik acı hissetmesine neden olabilmektedir. 

Topuk Dikeni Tedavisi

Topuk dikeni tedavisinde girişimsel olmayan yöntemleri içerisinde podo-taping diye bilinen bantlama yöntemi, sıkıntılı gece atellerine, unutulan parmak arası makaralara, asla düzenli yapılamayan ayak egzersizlerine göre çok daha iyi bir alternatiftir.

70’li yılların ortasında Japon Kiropraksi ve Akupunktur uzmanı Dr. Kenzo Kase tarafından geliştirilen bu bantlama metodu ile ağrılara müdahale, hiçbir ilaç kullanmadan, ciltteki reseptörler sayesinde gerçekleşir. Cildin çeşitli katmanlarında yer alan bu reseptörler, bantlama sayesinde uyarılarak harekete geçirilir.

Kafes şeklindeki özel ağrı bantlarıyla birlikte uygulandığında, özellikle ağrı hissedilen noktalarda anında rahatlama sağlar.

Cildin hareketiyle birlikte ilave stimulasyon sağlar, taping etkisini artırır. Ağrıyan noktalardaki blokajların çözülmesini, dolaşımın ve akışın düzenlenmesini sağlar.

Bir haftaya yakın ayakta kalır, suya dayanıklıdır, eklemlerde anında rahatlama sağlar ve kemik çıkıntısının ilerlemesini önler.

Topuk Dikeni Tabanlığı

Topuk dikeni tedavisinde özel tabanlıkların kullanılması tedavinin olumlu sonuçlanması açısından son derece önemlidir. Topuk dikeni tabanlığı kişinin ayağına uygun olarak özel yapılmalıdır. 

Tabanlığın ayağı darbelere karşı koruması, yürümeyi kolaylaştırması ve ayağa baskı hissini en aza indirmesi gerekir. Ortez olarak da geçen topuk dikeni tabanlığı topuklara yüklenen baskıyı azalmak için ayakkabının içine yerleştirilir. 

Topuk Dikeni Ameliyatı

Topuk dikeni ameliyatı sadece topuk bölgesine değil, topuk bölgesinin üst kısmındaki geniş alanda yer alan sinir uçları ve kasların gevşetme işlemi yapılır. Ameliyat sonrası hastanın 6 haftalık bir iyileşme süreci vardır. Hasta bu süreci ayağına takılan özel bir aparatla (atel veya jel) birlikte ayağının üstüne basmadan ve buz tedavisi uygulayarak geçirir.

Hastanın dikişlerinin alınmasından sonra egzersizlere ve fizik tedavi programına başlaması planlanır. Hastanın 6. hafta sonrasında yavaş yavaş yürümesi ve 8. hafta sonun da normal yaşamına dönmesi beklenir. 

Topuk Dikeni Egzersizleri

Topuk dikeni egzersizleri, ayak altındaki kasların uzamasını ve güçlenmesine yardımcı olmaktadır. Topuk dikeni egzersizlerini uygulamak ve kişiye özel tabanlıklı ayakkabı kullanmak topuk dikeni tedavisinde oldukça önemlidir. 

Topuk dikeni egzersizi için bir havlu ya da uzun bir bezden faydalanabilirsiniz. Bezi ayağınızın tam altına gelecek şekilde yerleştirerek havluyu kendinize doğru çekerek 5’e kadar sayıp bırakarak birkaç tekrar halinde uygulayabilirsiniz. 

Bir başka egzersiz de, ayağınızın altına merdane, top veya cam bir şişe yerleştirebilir çok bastırmadan hafif masaj yapar bir şekilde 3 dakika boyunca ileri geri yuvarlayabilirsiniz.

Son olarak bir bacağınızı diğer bacağınızın üstüne atarak oturur bir pozisyon alabilir ve bir elinizde ayak parmaklarınızı, diğer elinizde ise topuğunuzu tutarak ters yönlere doğru ayağınızı esnetme egzersizlerini yapabilirsiniz.